Son zamanlarda insanlığın korkulu rüyası haline gelen, milyonlarca insanın ölümüne ve bir çok ülke ekonomisini olumsuz etkileyen Kuş gribi (Dömşink) hastalığı üzerine bir süredir yetkili kurum ve uzman kişilerin raporları ve yaptığım araştırmalar ile elde ettiğim bilgileri siz sevgili okurlarımla paylaşmak istiyorum. Halk arasında tavuk vebası (Dömşink) olarak bilinen ve yeni ismiyle kuş gribi, tıp dilinde “Avian influenza” denilen virüslerin neden olduğu bir hastalıktır. Kuş gribi dünya sağlığını tehdit eder boyutlara ulaşmış ve uzmanlar, önlenemeyen bu virüsün mutasyona uğrayarak insanlık için daha ciddi tehlikeler yaratabileceği uyarısında bulunmaktadır. Kuş gribi, 100 yıl önce ilk olarak İtalya’da tanımlanan ve dünyanın değişik yerlerinde de zaman zaman epidemiler şeklinde ortaya çıkan bir hastalıktır. İnfluenza virüsünün A, B, C olmak üzere antijenik tipleri mevcut olup, B ve C antijenik tipinin sadece insanlarda hastalık oluşturduğu, A tipinin ise kanatlılarda solunum ve sinir sistemine ait belirtilerle karakterize Tavuk vebası hastalığına sebep olduğu bilinmektedir. Sınır tanımayan ve tüm insanlık için aynı mesafede tehlike arz eden bu virüs ile tüm dünyanın ortak mücadele etmesi kaçınılmazdır. Öncelikle hastalığın ortadan kaldırılması, daha sonra hastalığın yayılmasını önlemek, insanlığın gerek insan sağlığı, sosyal etkileşim ve gerekse ekonomik kayıpların önlenebilmesi için, her ülke Tarım Bakanlıkları ciddi çalışmalar yapmalı ve toplumu doğru yönde hareket ettirmelidir. Kanatlı hayvan çiftliklerinde üretilen ürünler, ülke genelinde tüketildiği gibi bir çok ülkeye ihracatı yapıldığı bilinen bir gerçektir. Bu şekilde çiftliklerde, fabrikalarda ve pazarlamada küçümsenmeyecek ölçüde istihdam sağlanmıştır. Ülke ekonomisine ciddi girdileri vardır. Köylerde her evin ihtiyacı kadar tavuk veya hindi bulunmaktadır. Köylülerin aile bütçelerine büyük katkısı vardır. Ekonomik değerin ötesinde insanların sevgisini tavuğuna ve horozuna vermiştir. Horuzların sabah ezanıyla ötmesi, tavukların yumurta için gıt gıdak etmesi yaşam ortamına renk katmaktadır. Denizli horozunu dövüştürme her ne kadar hayvan severlerin hoşuna gitmese de bir çok insana inanılmaz zevk vermektedir. Hatta bahislerle büyük paraların oynandığı bilinmektedir. Bir anda bunların tamamını yok etmeye çalışmak yerine, aşıların yapılmasına hız verilmesi gerekir. Ayrıca hastalıkların insanlara bulaşmaması için insanlar bilgilendirilmelidir. Aslında bu da eğitimin bir parçasıdır. Kuş gribi neden tehlikeli? Yinede bir çok önlemin alınması ve kuş gribinin gündemi bu kadar kurcalaması durup dururken oluşan bir sonuç da değildir. Aşırı önlemlerin 2 nedeni var: ilk neden H5N1 virüsü insana bulaştığında, bu günkü veriler ile ölümlerin bir kısmının, insan ölümüne sebep olarak önemli sonuçlar yarattığını kanıtlamış olması. İkinci neden ise virüsün mutasyona uğrama riski ile bağlantılı influenza virüsünün ailesinden gelen H5N1 (ayian influenza) diğer influenza virüsleri gibi DNA değiş tokuşuna çok yatkın bir virüs olması. Ölümcül etkileri de göz önüne alındığında, insana bulaştığı anda insandan insana kolayca bulaşabilen bir baksa grip virüsünde bulaşmasıyla ilgili gerekli DNA’yı edindiği taktirde, insanlar için ölümcül yeni bir grip virüsünün oluşması içten bile değil. Bu virüsün de bir gribin etkisi ile insanlara bulaşacağını düşünürsek, yol açacağı sonuçlar insanlığın varlığı adına bile tehlike oluşturacak seviyelere ulaşabilir. Bu tehlikeyi gören bir çok ülke yöneticileri ve bilim adamları ilk başta o kadar da tehlikeli görünmeyen kuş gribi’nin üzerine bu denli hassasiyetle gitme zorunluluğunu hissediyorlar. Virüs vücuda girdikten sonra hastalığın ortaya çıkma süresi (kuluçka süresi) birkaç saat ile 2-3 gün arasında değişebilmektedir. Kuş gribi insanda görüldüğünde tipik grip belirtilerine yol açar. Ateş, halsizlik, boğaz ağrısı, öksürük ve kas ağrıları gibi. Ancak Solunum yetmezliği gibi şiddetli bir komplikasyon gelişmesi durumunda ölüme yol açar. Salgın yeni bir virüsün ortaya çıkmasıyla başlayacak sıradan bir grip enfeksiyonu gibi insanlar arasında hızla yayılacaktır. Değişime uğrayan yeni virüsle bağışıklık sistemimiz daha önce tanışmadığı için, hastalık sıradan grip enfeksiyonuna göre biraz daha ciddi seyredecektir. Henüz insandan insana geçiş söz konusu değildir. NOT: devamı Kuş gribi (Dömşink) =2= de bulacaksınız 25.02.2006 Bedri ÇALLI [email protected] [email protected]