Hakkari yöresine ait Ters Lale (Guldexun), artık literatüre Şemdinli Lalesi olarak tescil edildi. Hakkari her şeyi ile sahipsiz olduğunun bir göstergesi olarak ters lale ile de görülüyor. Kültürü, ceviz ağacı, Yüksekova Kuş Cenneti, madenleri, tarihi yapıları, doğası ve insanı velhasıl her şeyi ile boynu büküktür. Tıpkı ters lale gibidir.

Bu güne kadar hiçbir resmi veya sivil toplum örgütü bu laleye tam anlamıyla sahip çıkamadı. Halbuki bu bitkinin uluslar arası bir değeri vardır. Yıllardır “Ters Lale korunmuyor, kurutuluyor” yazılar yazmamıza rağmen yeterince destek alamadığımızı belirtmek isterim. İlimiz politikacılarının bazen seçim vaatlerine bile aldıkları ters lale projelerinden hiç biri hayata geçirilmedi. Hakkari dışında bir çok kişi, kuruluş bu bitkiyi istediği yerde yetiştiriyor, istediği geliri elde ediyor, hazırladıkları projelerle AB’den milyon dolarları kazanmalarına rağmen yöre halkı yararlandırılmıyor,yararlanmıyor. Aşağıda ters lale konusunda basına ve kamuoyuna yansıyan haberleri sizinle paylaşıyoruz. Bu konuda sizlerde bilgi sahibi olun, yapılan ve yapılması gerekenlerle ilgili sizlerde fikir beyan edin. Tepki koyun, engelleyin hatta ilgili derneğe (Cilo Doğa Derneği) üye olun. Çevrenin her sorununa duyarlı olunuz.

TERS LALE VE DÖNEN DOLAPLAR

Tespitlerimize göre 1999 yılından beri Y.Y.Üniversitesinde Öğretim Görevlisi olan Şevket Alp bu ters lale ile uğraşıyor. Bu şahıs maşallah her tarafa bu bitkinin yetiştirilmesi için öncülük etmiş. Şemdinli ve Yüksekova’da iki çiftçi dışında katkı sunduğu kimse yok. Şemdinli’deki çiftçi ise kaçak sökümden sonra yakalanan soğanların Şemdinli Kaymakamlığı tarafından tekrar soğanların söküldüğü alana dikilmesi ile burada bir çiftçi, Tarım İlçe Müdürlüğü kontrolünde ters lale yetiştirmeye başlamış. Genelde Hakkari ve Şemdinli’de yetişen bitki olarak adlandırılmaktadır. Hâlbuki Şemdinli ve Hakkari arsında Yüksekova vardır. Özellikle Yüksekova’nın ismi bu bitkinin yetiştiği yer anlamında söz edilmemektedir. Yüksekova Yürekli Köylüleri civar dağlarında geçen yıllarda bile kamyonlarca ters laleyi dağdan söküp birilerine pazarladıklarını bizzat söylemektedirler. Bakın bu projenin bağlantıları ve kişileri, yapmak istedikleri nelerdir?

Hakkari, Şemdinli ve Yüksekova'da Ters Lale Yetiştiriciliğinin Teşviki Projesi
www.gefsgp.net/projeler/terslale

ŞEMDİNLİ OLAYLARI VE TERS LALE

Şemdinli’de 9 Kasım 2005 tarihinden sonra yaşanan gerginliklerden sonra proje yürütücüleri aşağıdaki başlıkla basına demeç vererek, sanki yeni bir şey keşfetmişçesine, bilerek veya bilmeyerek tanık oldukları ters lale “kaçakçılığına” son vererek yeni projelerle yeniden ters laleleri kimlere peşkeş çekecekler hep beraber izleyeceğiz.Şemdinli’de bu bahar laleler açacak

http://www.agaclar.net/forum/archive/index.php/t-673.html

VAN- GEVAŞ İLÇESİNDE TERS LALE PROJESİ

Bakın Van ilinin Gevaş ilçesine ters lale yetiştirirciğini teşvik eden Şevket Alp Gevaş Kaymakamlığı ile geliştirdiği üretme ilişkisini yılladır Hakkari Valiliği, Şemdinli Kaymakamlığı ve Yüksekova Kaymakamlığı ile geliştirememiş. Yani yıllar önce Gevaş’ta uygulanan büyük çaptaki proje hala Hakkari’de gelişmedi. Projenin detaylarını aşağıdaki linkten okuyabilirsiniz.

Van-Gevaş’ta Ters Lale Projesi

www.gevas.gov.tr/sosyaldurum.asp

Şevket Alp beklide ters lale konusunda en güzel verimi olarak kendi kontrolünde yani üniversite arazisinde çalışmaya başlamış. Akla gelen soru da buraya getirilen ters lale soğanı hangi coğrafyadan, hangi izinle ve kimlerin desteği ile soğanları getirtmiş? Ayrıca Ters Lale’nin korunması için BM’den alınan paralar Şemdinli Lalesi’nin kendi vatanında korunması için ne kadar desteklendi?
BM'den ters lale üretimine destek

http://www.hurriyetim.com.tr/haber/0,,sid~1@w~1@nvid~178073,00.asp

TERS LALE ÜRETİM STARTI CEPLEREMİ,DOĞAYAMI?

Ters Lale projesi adı altında gelip kaymakamlık ve diğer yetkililerle görüştükten sonra oradaki çiftçilere ters lale yetiştiricisini özendirmek ve diğer sözlerden sonra yıllardır sadece Hakkari genelinde 2 çiftçiye yetiştiricilik izni verilmesi konusu düşündürücüdür. Hatta bu çiftçilerin geçmişte bu kişilerle beraberlikleri araştırılmalıdır. Çünkü yıllar önce yüzlerce kamyon ters lale soğanı doğadan kaçak söküldü. Bu konuda da bunlara para karşılığı “toplayıcı” adı altında birileri kaçak sökümlerde “dışardan” gelenlere yardımcı oldu.

Aşağıdaki haberde de Proje yürütücüsü Alp’in üniversite bahçesine ters lale yetiştirdiği açıkça görülüyor. Neslini koruma adına yapılan yetiştiriciliğinin gerçek doğasında olacağını ya biz bilmiyoruz yada hoca bilmiyor. Ayrıca buraya kaç lale soğanı ekildiği sanki kamuoyundan saklanmış gibi bir durum söz konusudur

Ters Lale projesi BM desteği ile start aldı

http://www.zaman.com.tr/2003/05/24/doguanadolu/h12.htm

TERS LALE’DEN FIRAT ÜNİVERSİTESİ TRİLYONLARI KAZANDI

Ters Lale Elazığ Fırat Üniversitesine trilyonlar kazandırdığını aşağıdaki iki haberden sizlerde anlayacaksınız. Bu noktada ters lalenin bu kadar para kazandırdığı bu üniversite ters laleyi bu bölgeden nasıl götürdü? Üniversite doğadan kaçak söküm mü yaptı? Bir ilim yuvası bu kadar para kazandıracak bir proje için ne kadar soğan söktü ve ne kadar alanlık bir doğayı tahrip etti? Bu sorularımızın cevabını alamayacağız, belki hiçbir yargı bunun hesabını sormayacak, ama bu soruların cevabı kamuoyuna verilmezse insanların vicdanlarında “kaçakçı” ve “doğa katili” damgası vurulacaktır. Elazığ Fırat Üniversitesi ve Keban Meslek Yüksekokulu ters lale üretiminden 2003-2004 yılları arasında trilyonları kazandığı görülüyor. Aşağıda basına yansıyan haberleri dışında 2005-2006 yıllarında kazandıkları veya kazanacaklarını merak ediyoruz.

Ters Laleler Üniversiteye 500 Milyar Kazandırdı

www.elazig.org/Default_haber_detay.asp?id=1861

Keban Meslek Yüksekokulu Sattığı Ters Lalelerin Parasıyla Araştırma Teknesi Aldı

www.zaman.com.tr/?bl=bolgehaberleri&alt=guneydogu&trh=20040323&hn=29294

Hakkari Doğa-Tarihi Güzelliklerini ve Ters Lale Koruma-Derneği üyesi Ziraat Mühendisi Yusuf Taşkın’ın Ters Lale üzerinde oynanan oyunlarla ilgili iddiaları.

Hakkari Doğa-Tarihi Güzelliklerini ve Ters Lale Koruma-Derneği kurucu üyelerinden Yusuf Taşkın ters lale konusunda oldukça kafa yoran bir insan hatta kendilerinin de hazırladıkları bir proje vardı. Bu konuda Taşkın’ın söyledikleri çok mantıklı ve gerçekçi bir yaklaşımdır.

Ziraat Mühendisi Y.Taşkın;edindikleri izlenimlerin Ters lale üzerinde oyunların oynanma ihtimalinin olduğunu, zira halkımızın bu konuda ilgili kişiler tarafından yeterince aydınlatılmadığını ileri sürdü.

Ters Lale popülâsyonunun en yoğun olduğu Şemdinli’de yetişen bazı ters lale varyeteleri, buranın dışında başka yerlerde doğal olarak yetişmemektedir. Ancak gerek tohum ve gerekse de soğan olarak, fazla miktarda ters lale üretim materyali doğadan kaçak olarak toplanarak İl dışına çıkarıldığı bilinmektedir. Bugün, orijini Şemdinli olan bitkinin, yurt dışına çıkarıldığı ve özellikle Hollanda’da büyük miktarda üretilerek Batı Avrupa ülkelerine, ABD’ye ve hatta ülkemize ihraç edildiği bilinmektedir.

İlimizde Ters Lale üretimini yasal çerçeveye oturtup yaygınlaştırma iddiasıyla ortaya çıkan BM destekli projenin olduğunu belirten Taşkın, proje ile ilgili olarak özetle şu bilgileri verdi:

Mutlaka Cevaplanması Gereken Sorular

1- Ters lale Hakkari bölgesinin bir güzelliği olduğu halde neden çiftçilerimize üretimi yaptırılmıyor? Hâlbuki BM destekli projenin görünen temel amacı yerli çiftçilerin üretime katılması değil miydi?

2-Alınan 40.400 USD nerelerde kullanıldı?

3-2003 yılında Doğal Çiçek Soğancıları Derneği başkan yardımcısının bir gazeteye yaptığı açıklamaya göre dernek olarak, Hakkarili çiftçilerin kalkınması için kendilerinin de 30.000 USD destekte bulunacaklarını iddia etmişlerdi. Bu paralar nerde hangi amaçla kullanıldı? Yoksa sadece göz boyama mıydı?

4- 2001 yılında elinde kaçak lale yakalanan şahsa herhangi bir cezai müeyyide uygulandı mı? Kaçak soğanlara ne yapıldı? İlgili şahsa üretim izni hangi koşullarda verildi?

5- Sık sık ilimiz ve ilçelerini dolaşan bilim adamlığı kimliği ile gelen insanlar kimin hesabına çalışıyor?

6-Yüksekova ve Şemdinli Kaymakamları ile birkaç defa görüşen bu bilim adamları neyi taahhüt etti, taahhütlerini yerine getirdiler mi?

7-Ciddi bir istihdam imkanı olan ters lale yetiştiriciliği konusunda başta Hakkari Valisi Ayhan Nasuhbeyoğlu,Şemdinli Kaymakamı Aytuğ Çağlar ve Yüksekova Kaymakamı Uğur Kalkar bu konuda herhangi bir çalışma yapacaklarmı?Kaynak: Yüksekova Haber Gazetesi
Ankara Üniversitesinden Bilgi
Yusuf Taşkın’ın yukarıdaki ciddi iddiaları üzerine Ankara Üniversitesi Türkiye’deki soğanlı bitkiler bölüm başkanı Prof.Dr. Neşet Arslan ile bir röportaj yaptım.Anlayacağınız hem ustayı dinledim hemde çırağı…Edindiğim izlenim ise bu işte ciddi bir ranta kavgası olduğuna olan inancım daha da arttı. Çünkü Yusuf Taşkın Üniversiteden Prof.Dr. Neşet Arslan’ın öğrencisidir.

Bu işin Hakkari ayağında yaptığının farkında olmayan köylüler diğer tarafta Üniversite Öğretim Görevlileri… Sonuç korkunç bir doğa tahribatı…”Ev sahibi ile hırsız bir odlumu, öküzü pencereden çıkarırlar.” Deyimi ile bizler eğer bu insanlara yardımcı olursak yarın dağlarımızı da başka yerlere götürürler.

Ustaya mı, çırağa mı inanalım?

Prof.Dr.Neşet Arslan uzunca bir yazı gönderdi bana ancak ben sadece açıklamalarını içeren kısmını sizlere aktarıyorum. Burada Usta ters lalenin tüm ayrıntılarını kendi cephesinden anlatıyor. Nede olsa bu işin “en iyi bileni” konumundadır.

www.yuksekovahaber.com/index.php?islem=yazar&id=20

VE HAKKARİ HALKI NİHAYET SES VERDİ

Hakkari halkı olarak kimse gelip doğamızda ters laleleri dağdan gizlice söküp almadı. Hep bizler üç-beş kuruş uğruna doğamızdaki zenginliği ve güzelliği birilerine peşkeş çektik. Suç olduğunu ve insani olmadığını bilmeden yaptık. Hakkari Halkı ilk defa bu noktada basına yansıyacak bir şekilde kaçak sökümlere “dur” dedi. Bakalım sonu ne olacak? Hakkari halkı bu yıl ciddi olarak ters lale konusunda duyarlı olacağını belirtiyor.Hatta geçen gün basına yansıyan demeçlerde de bu açıkça görüldü.

Hakkari'de ters lale tepkisi..

www.yuksekovahaber.com/index.php?islem=detay&id=1601

Habere Yapılan Yorumlar

PATENT

Hakkari'deki devlet kurumları, Ticaret Odası başta olmak üzere tüm sivil toplum örgütleri ve Hakkari'nin bir çok ürününün ticaretini yapanlara soruyorum ve öğrenmek istiyorum. Hakkari'ye özgü neyin Patenti var, gerçekten öğrenmek istiyorum. Patent çok önemli bir sahiplenmedir. Ters Lale, Siyabo, Hakkari kilimleri, Hakkari veya Şemdinli balı, Hakkari'ye özgü şarkılar, Hakkari yemekleri vb. örneklerini çoğaltabileceğimiz bir çok şeyi çevre iller sahiplenmiş bile.
13.04.2006, Bedri Çallı

GÜNAYDIN

Ters Lale=Şlêr,Guldaxwin,zengıla zoma ve gulşêni çiçeği yıllarca ama yıllarca soğanı Hakkari yöresinde toplandı. Kimsenin gıkı çıkmadı, şimdi Hollanda da harıl harıl üretiliyor, İstanbul’da Mısır Çarşısı’nın arkasında da soğanları satılıyor. Siz hala Van diyorsunuz. Elinizden geliyorsa soğanlarının toplanmasını engelleyiniz. Geçmişte benim yaptığım gibi, gördüğünüzde dilekçe ile engelleyin yeter. Yetiştirilmesi çok zordur tohumdan 5 yılda bir çiçek veriyor. İnsanlar kolayını bulmuşlar, ama bilinmesini de istemiyorum.
13.04.2006, Enver özkahraman