Kürtçe öğrenmek isteyenlere

Şimdiye kadar birçok yerde Kürtçe kurslar verildi ve verilmeye devam ediyor. Kurslarda kullanılan materyallerin faklılıkları, yetersizliklerinden dolayı İstanbul Kürt Enstitüsü “Hînker” (Öğretici/Öğreten) adında bir kitap yayımladı. İlk başlayanlar için kitabın ikinci ve üçüncü ciltleri de bir üst sınıflar için bu yıl içinde yayımlanacak. Kürtçe ders kitabında 8 bölüm var: Tanışma, aile, zaman ve mevsimler, ihtiyaç, yaşam, hobi, yer ve mekan ile gelişme.

1921'den bu güne: Hînker

Kitabın hazırlayıcılarından dilbilimci ve İstanbul Kürt Enstitüsü Başkanı Sami Tan'la konuştuk. “Kitap isminin tarihi bir anlamı var” diyen Tan, “1921 yılında Hêvî Talebe Cemiyeti ilk Kürtçe eğitim kitabını çıkardıklarında Hînker ismini koymuşlardı, bizde bir çok öneri olmasına rağmen bu tarihi anlam için bu kitaba Hînter ismini verdik” şeklinde konuşuyor.

Şimdiye kadar Türkiye'de “Kurdiya hêsa” (Kolay Kürtçe), “Kurdiya Nûjen” (Modern Kürtçe) gibi kitaplar yayımlandı. Tan bu kitaplar ve “Hînker”in farkı üzerine şunları dile getiriyor: “Önceki çalışmalardan farklı olarak sanırım ilk kez metodolojik bir yöntem uygulandı bu kitapta. Öğretme tecrübesi, diğer dillerdeki öğretme tecrübelerinden faydalandık. Burada şimdiye kadar yayımlanan kitaplardan en gelişkini diyebilirim.”

Kitap Almanca öğretmeni Sadık Varlı, İngilizce öğretmeni Ronahi Onen, sınıf öğretmeni Mevlut Aykoç ile dilbilimci Sami Tan tarafından hazırlanmış. Her biri verdiği derslerden aldığı tecrübelerden yararlanarak kitaba katkı sunmuş, bu şekilde Tan'ın dediği gibi “İyi bir sentez ortaya çıkmış.”

Azad ve Dilan'ın etrafında gelişen Kürtçe

Kitabın içerik yetkinliği üzerine ise Tan, “Gramer konularını tekstlerle güçlendirdik, ilkin tekstini, sonra da gramer konusunu verdik” diyor ve ekliyor: “Kitapta bir kontekst var: Konu Dilan ile Azad'ın etrafında; onların arkadaşları, aileleri etrafında işleniliyor. Bu çerçevede bir kompozisyon var. Önce yayımlanan kitaplardan farklı olarak görsel malzemeleri de şuradan, buradan toplama yerine, ilkin kitap okundu, ona göre profesyonel bir şekilde fotoğraflar çekildi; tasarım yapıldı. Kitapta yer alan tekstlerde orijinal, hepsimi biz kendimiz yazdık.”

İlkin 5 cilt olarak tasarlanmış. Ardından kurslarda verdiği derslerden hareketle üç seviye yeterliliği üzerine üç kitap olarak ayarlarmış. İlkini yayımladıktan sonra ikinci üzerine çalışmalar başlamış. Her üç kitabın 2009 sonbaharına kadar yayımlanmayı hedefliyorlar. “Proje konusunda esas aldıkları 5 kitaplık seriyi yine de tamamlayacağız” diyor Sami Tan.

Bunlardan ilk 3'ü ilk, orta ve üst seviyede Kürtçe eğitim kitaplarından oluşurken, bir diğeri çocuklara yönelik, son kitap ise gramer kitabı olacak. Gramer kitabı konusunda da Kürtçe gramerin sorunları işleme yerine, öğrencilerin grameri anlama ve öğrenmeye yönelik bir eser olacak.

Kürt Enstitüsü Başkanı Tan'a göre Türkiye'deki Kürtlerin mevcut durumunu gözler önünde bulundurarak kitabı ikinci dile yönelik bir kaynak olarak hazırlamışlar. Yine de birinci dil için kullananlara da hitap edebilecek düzeyde.

Okullarda Kürtçe eğitim durumu

Bu kitap Türkiye'de kurslar ders veren hocalar için faydalı olacak ve eğer Kürtçe okullar açılırsa orada da yararlanılacak kaynaklardan birisi. Bunu üzerine de Sami Tan şunları dile getiriyor: “Kürtçe okullar açılırsa faydalanabilecek bir kitap ama eğitim bam başka bir durum. Biz 'Kürtçe eğim' dediğimizde ile 'Kürtçeyle eğitim' dediğimiz de ayrı ayrı şeylerden bahsediyoruz. 'Kürtçeyle eğitim' dediğimizde tüm dersler, fizikten kimyaya kadar, tarihten diğer bölümlere kadar Kürtçe eğitimden bahsediyoruz. Böyle dersler için özellikle kaynaklar yaratılmalı. Ama biz bu kitapta biri Kürtçe öğrenmek istediğinde Kürt kültür ve tarihinden de bir şeyler öğrensin istedik. Sembol olarak Diyarbakır surlarını kapakta kullandık, yine bir yere kadar Kürt medya tarihinden de örnekler verdik.”

Şimdiye kadar hazırlanan Kürtçe eğitim kitaplarında belli bir şekilde köy ve köy yaşamından örnekler yer alırken bu kitapta daha çok şehir yaşamından örnekler sunulmuş. Bunun üzerine ise Tan “Biz Kürtlerin yeni bir imajı ortaya çıksın istedik. Kürt gençlerinin büyük çoğunluğu artık şehirlerde yaşıyorlar, özellikle yeni nesil gençler. Bunun için onlara hitap etmek istedik. İkinci ciltte köy yaşamından örnekler olacak. Ama bu ilk kitapta özellikle şehir yaşamıyla ilgili örnekler kullandık” diyor. /Anf