Venedik Komisyonu: Sokağa çıkma yasakları yasal çerçeveye dayanmıyor

Avrupa Parlamentosu’nun ve Avrupa Konseyi’nin anayasal konulardaki danışma organı niteliğindeki Avrupa Hukuk Yoluyla Demokrasi Komisyonu (Venedik Komisyonu), Türkiye’deki sokağa çıkma yasaklarının ulusal ve uluslararası yasalara aykırı olduğunu belirtti, sivil ölümlerle ilgili kaygılarını dile getirdi.

Venedik Komisyonunun 10-11 Haziran’daki 107. Genel Kurul Toplantısında kabul edilen rapor, İnsan Hakları Ortak Platformunca Türkçeye çevrildi.

Raporun sonuç bölümünden öne çıkanlar şöyle:

“2015 yaz aylarından bu yana Türkiye’nin özellikle şiddetli çatışmaların, çok sayıda sivil kayıplar dahil olmak üzere önemli can kayıplarının ve büyük maddi hasarın yaşandığı güneydoğusunda meydana gelen gelişmeleri kaygıyla izliyoruz.

“Güvenlik ihtiyacı ile hak ve özgürlükler arasında denge kurulmalı”

” Hukukun üstünlüğü ilkesi gözetilerek, demokratik bir toplumda güvenlik ihtiyacı ile hak ve özgürlüklerin kullanılması arasında doğru bir dengenin kurulmasın önemli.

“Operasyonlar ve alınan tedbirler (örneğin sokağa çıkma yasağı) kaçınılmaz olarak beraberinde hak ve özgürlüklere, kimi zaman sonuçları son derece ağır olabilen kısıtlamalar getiriyor.

“Yasaklar yasal çerçeveye dayanmıyor”

“Sokağa çıkma yasaklarının, Türkiye’de sokağa çıkma yasağı dahil olmak üzere istisnai tedbirleri düzenleyen anayasal ve yasal çerçeveye dayanmadığını dikkate alıyoruz.

“Sokağa çıkma yasağı kararlarının dayandırıldığı İl İdaresi Kanunu ve kararların kendileri Anayasada yer alan ve Türkiye’nin temel haklar alanındaki uluslararası yükümlülüklerinden, özellikle AİHS’den ve ilgili içtihatlardan doğan yasallık şartlarını karşılamıyor.

Tavsiyeler

“Sokağa çıkma yasağı ilan ederken yasal dayanak olarak İl İdaresi Kanununun hükümlerine başvurulmaması ve sokağa çıkma yasağı kararları dahil olmak üzere tüm olağanüstü tedbirlerin, Türkiye’de istisnai tedbirlere ilişkin yürürlükte bulunan Anayasal ve yasal çerçeveye uygun şekilde alınması ve bu esnada ilgili uluslararası standartların gözetilmesi ve temel hakların korunmasıyla ilgili ulusal ve uluslararası yükümlülüklere uyulması,

“Olağanüstü hallere ilişkin yasal çerçevenin, olağanüstü hal resmen ilan edildiğinde, sokağa çıkma yasağı gibi tüm istisnai kararların ve tedbirlerin, etkin bir yasallık denetimine, özellikle de bu tedbirlerin gerekliliği ve orantılılığı bakımından bir denetime tabi olmasını sağlayacak şekilde gözden geçirilmesi,

“Olağanüstü Hal Kanununda gerekli tüm değişiklikleri yaparak, sokağa çıkma yasaklarının uygulanmasına ilişkin maddi, usulle ilgili ve geçici düzenlemelerin, özellikle de sokağa çıkma yasağı kararlarının tabi olması gereken koşulların ve korumaların (meclis ve yargı denetimi dahil) kanunda açıkça tanımlanması.”(imc)