Türkiye'de İş Kazaları da Kayıtdışı

DİSK Birleşik Metal İş Sendikası Araştırma Merkezi’nin hazırladığı İş Cinayetleri ve Kayıtdışılık Raporu’na göre, her dört iş kazasından sadece biri kayıt altına alınırken meslek hastalıkları neredeyse yok sayılıyor.

Raporda, TÜİK’in 2013 İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları ile SGK Yıllık İstatistikleri’ni karşılaştırarak iş kazalarının büyük bir kısmının kayıtdışı olduğu saptamasında bulunuluyor.

“TÜİK verilerinde 2013 yılında iş kazası geçirdiğini söyleyenlerin sayısı 706 bin kişi. SGK istatistiklerinde iş kazası sayısı 191 bin 389 olarak kayıtlara geçiyor. Bu veriye göre ise iş kazasına uğrayanların yüzde 72,9'nun geçirdikleri kazanın kayıtdışı olduğu görülüyor.

“İşe bağlı sağlık sorunu yaşayanların sayısı da TÜİK İş Kazaları ve İşe Bağlı Sağlık Problemleri Araştırma Sonuçları'na göre 895 kişi iken bu sayı SGK 2012 istatistiklerinde 395, SGK 2013 istatistiklerinde 351, SGK 2014 yılı İstatistikleri'nde ise 494'tür.

“TÜİK verisini sabit kabul edersek meslek hastalıklarında 3 yılın ortalamasına göre kayıtdışı oranı yüzde  99,9'dur."

En fazla küçük işletmelerde

Rapor kayıtdışı iş kazasının en çok küçük işletmelerde olduğunu gösteriyor.

TÜİK verilerine göre her iki iş kazasından biri 1-9 kişi çalıştıran iş yerlerinde gerçekleşiyor.

Buna karşın SGK 2013 verilerine göre kayıtlı iş kazalarının sadece yüzde 8,8'i, SGK 2014 verilerine göre yüzde 8'i 1-9 kişi çalıştıran işyerlerinde oluyor.

“2013 yılı TÜİK ve SGK verileri üzerinden yaptığımız hesaplamaya göre küçük işletmelerde kayıtdışı iş kazası oranı yüzde 95'tir."

İş cinayeti AB ortalamasının 6 katı

Raporda yer alan verilerin bazıları şöyle…

* 500 ve üzeri işçi çalıştıran işyerlerinde iş kazalarına dair iki kurumun elde ettiği veriler yaklaşık olarak birbirini karşılıyor. Ancak buralarda kayıtdışı iş kazalarının olmadığını söylemek mümkün değil: 10 ila 49 işçi çalıştıran iş yerlerinde her üç iş kazasından ikisi kayıtdışı. Kayıtdışı iş kazası oranı 50 ila 249 işçi çalıştıran işyerlerinde yüzde 58; 250 ila 499 kişi çalıştıran işyerlerinde yüzde 16.

* Türkiye 100 bin işçi başına ölümlü iş kazası oranı bakımından Avrupa’da birinci durumda.

* 2013 yılı verilerine göre, Türkiye'de ölümlü iş kazası oranı Malta'nın 2, Hollanda'nın 17 katı. AB üyesi 27 ülkenin ortalamasının ise 6 kat üzerinde.

* Türkiye'de 100 bin kayıtlı işçi başına düşen iş cinayeti sayısı metal sektöründe 5 ile 21 kişi arasında değişirken, bu oran AB ortalamasında 0,2-3,5 arasında değişiyor.

* Türkiye'de metal sektöründeki iş cinayetleri oranı alt sektörüne göre AB ortalamasının 3 ila 30 katıdır.  En büyük fark bilgisayar vb. imalatında görülüyor, en az fark fabrikasyon metal ürünlerinin üretiminde. 

Talepler

Raporun sonuç bölümünde, sendikal örgütlenmenin ve özgürlüklerin önündeki engellerin kaldırılması, taşeron ve güvencesiz çalışmanın engellenmesi, piyasanın değil emek ve meslek örgütlerinin katılımı ile kamusal denetimin temel alınması talep ediliiyor.

Ayrıca ILO tarafından 2001’den bu güne “Dünya Çalışma Güvenliği ve Sağlığı Günü” olarak ilan edilen 28 Nisan tarihinin ülkemizde 28 Nisan İş Cinayetlerinde Kaybettiğimiz İşçileri Anma ve Yas Günü olarak ilan edilmesi isteniyor. (Bianet)