İnsan hakları savunucusu Helmut Oberdiek hayatını kaybetti

Türkiye’de uzun yıllar boyunca insan hakları alanında çalışan, raporlamalar yapan, Almanyalı hak savunucusu ve yazar Helmut Oberdiek hayatını kaybetti.

Bianet’in haberine göre, Oberdiek, 1980 sonundan 90’lı yıllara dek Uluslararası Af Örgütü Türkiye temsilciği yaptı. Uzun süre Ankara’da yaşadı ve Türkiye’yi yakından inceledi.

Kürt meselesi, 90’lı yıllarda Kürt illerindeki gazetecilerin yaşadıkları zorluklar ve cinayetlerin yanı sıra Türkiye’deki hak ihlalleriyle yakından ilgilendi ve Türkçe yazdığı kitap ve raporlarıyla ihlalleri belgeledi ve tarihe not düştü.

Bu konulardaki çalışmalarını internet sitesinde topladı.

Helmut Oberdiek

Helmut Oberdiek 1949 Herford doğumlu. Tübingen Üniversitesini 1977’de bitirdi. 1981’e dek öğretmenlik yaptı.

Türkiye ile ilgisi 1970’lerin başından beri devam eden Oberdiek Türkçeden Almancaya birçok çeviri yaptı.

1986’da Uluslararası Af Örgütünün Türkiye sorumlusu olarak çalıştığı Londra’ya yerleşti. 1990’da Ankara’da Türkiye İnsan Hakları Vakfı Genel Merkezinde çalıştı.

1995’te, Mesut Yılmaz hükümetince “persona non grata” (istenmeyen insan) ilan edildi.

1991 yılında Türkçe olarak yazdığı “Dışarıdakiler” isimli kitabı Belge Yayınları’ndan yayınlandı. Baskısı tükenen kitabı daha sonra izin alarak internet sitesinde yayınladı.

Dışarıdakiler Helmut Oberdiek’in ilk Türkçe ilk yapıtı. Kitabını, “12 Eylül’ün katkısı” olarak tanımladı.

Oberdiek, Eylül 2007’de “Türkiye’de yaşam hakkı” başlıklı raporu hazırladı.

Raporda, 12 Eylül 1980’den 12 Eylül 2000 yılına kadarki 20 yıllık bilanço ve 1990-1999 arasındaki silahlı grupların sivillere saldırılar hakkında 10 yıllık bilanço yer alıyor.

Raporda, açıklamalı ve rakamlar olarak kayıplar, gözaltında ölüm, silahlı grupların saldırıları, öldürülen öğretmenler, öldürülen gazetecilerle ilgili bilgiler var.

Oberdiek, raporla ilgili açıklamasında sorumluların yargı önüne çıkarılmasını umduğunu yazdı:

“Oluşturduğum listeler bu haliyle bile belirli bir döneme ışık tutmakla beraber belki ileride bunun yargılanması için de faydalı olabilir.

Sivillere yönelik saldırılar konusunda öğretmenler ve gazeteciler bence ayrı bir öneme sahip. Bunun için (çatışan her iki tarafın sorumlu olduğu) bu tür cinayetleri ayrı birer listede topladım.”

Oberdiek, Almanya’dan bir milletvekili için 1998 yılında Türkiye’de “kaybedilenler” hakkında bir araştırma yaptı.

Çalışmasında özellikle 20 Aralık 1996 tarihinde Emniyet Genel Müdürlüğü’nün Terörle Mücadele Birimi içinde bulunan “İnsan Hakları ve Yurtdışı İlişkiler Şube Müdürlüğü’nde” kurulan “Kayıp Kişileri Araştırma Büro Amirliği”nde kamuoyu için hazırlanan yanıtlara baktığını söyledi.

Oberdiek, İHD’nin 1995/1996 raporlarında 360 zorla kaybetme vakasından söz edildiğini, buna rağmen Emniyet’in 150 kayıp olayı hakkında hiç bilgi vermediğini; aralarında Fehmi Tosun ve Hasan Ocak’ın da olduğu kaybedilen veya öldürülenlerle ilgili verdiği bilgilerin de “sözde” olduğunu not düştü.