DTSO: Sur esnafı ciddi gelir kaybına uğradı

Diyarbakır Ticaret ve Sanayi Odası (DTSO), Sur'da sokağa çıkma yasakları ve çatışmalar nedeni ile ekonomik alanda oluşan hasarların ve sorunların tespitine yönelik, 4-22 Mart 2016 tarihleri arasında Sur'daki esnaf ve işletmecilerle yaptığı anketin sonuçlarını açıkladı. Ayrıca yapılan saha çalışmasının sonuçları, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz ve ilgili kurumlarla da paylaşıldı. 

395 işletmeci ve esnaf ile görüşüldü

Sur'daki anket çalışması, sokağa çıkma yasağının uygulandığı daha sonra kaldırıldığı Kıbrıs, İnönü, Gazi, Melik Ahmet, caddeleri ve üzerinde bulunan bazı sokak, pasaj ve işhanlarında geçekleşti. 13 sorudan oluşan bilgi formuyla 395 işletme ve esnaf ile görüşüldü. Görüşülenler arasında, tekstil (perakende, toptan, giyim ev tekstili), kuyumcu, iletişim, gıda, lokanta, otel ayakkabı gibi farklı sektörlerden işletme ve esnaf bulunuyordu. 

Esnaf ciddi gelir kaybına uğradı 

Yapılan görüşmelerde işletme ve esnafların yüzde 66'sı, 90 gün ve üzerinde (3- 4 ay) kapalı kaldıklarını kaydetti. Anket çalışmasına katılanların yüzde 80'i işyerlerinin kira olduğunu belirtti. İşletme ve esnafların yüzde 77'si çalışan sayısının 1-5 kişi arasında olduğunu ifade etti. Yasak boyunca çalışanların da ciddi bir gelir kaybına uğradıkları ve büyük çoğunluğunun yasaktan sonra daha önce çalıştıkları işyerlerinde çalışmaya başladıkları beyan edildi. 

Sur kentin tamamını etkiledi

Yapılan saha çalışmasından elde edilen sonuçlara göre ise, "sokağa çıkma yasağı" sonrasında, yasak öncesi çalışan sayısına göre yüzde 30'luk bir kayıp olduğu görüldü. İlin genel işsizlik verileri ve bu dönemde diğer alanlarda ve sektörlerde oluşan kayıplar ile birlikte düşünüldüğünde kent genelinde bir işgücü kaybının olduğu tespitine varıldı. 

Görüşme yapılan 395 işletme ve esnafın toplamda yaklaşık 50 milyon TL değerinde zararlarının olduğu tespit edildi. Yasağın devam etmesi ile birlikte zararların devam edeceği kaydedildi. 

Esnaf umutlu

Görüşme yapılan esnafların yüzde 95'i işyerlerinin tümden kapatılması, başka yere taşınması vb. farklı bir işlem yapmadıklarını vurguladı. İşletmeler, mevcut birikimleriyle veya borçlanarak ayakta kalmaya çalıştıklarını, durumun normale dönüşüne, zararlarının karşılanacağına ilişkin beklenti ve umutlarının olduğu belirtti. 

Krediler geri çağrıldı

Bankalar ile kredi ilişkileri olan veya bu dönemde finans ihtiyacı nedeni ile kredi başvurusunda bulunan işletme ve esnafların bankalar ile önemli sorunlar yaşadıklarına işaret edildi. Ankete katılan işletmeci ve esnafın yüzde 14'ü mevcut kredilerinin geri çağrıldığını ifade etti. 

Esnaf iş kaybına uğradı

Tekstil (ev tekstili, çeyizlik ürünler, konfeksiyon giyim ürünleri vb.), ayakkabı, çanta ürünleri gibi perakende ve toptan satış yapan işletme ve esnaflar ise, satışa sundukları ürünlerin sezonluk ürünler olduğunu, kapalı kaldıkları süre nedeni ile bütün bir sezonu kaybettiklerini, dağıtım ve satış ilişkilerinin bozulduğunu ve iş kaybına uğradıklarını belirtti. 

Gıda ürünleri bozuldu

Raporda, yasak süresince işyerlerinde kalan gıda ürünleri başta olmak üzere satışa sunulan ürünlerin bozulduğu, kullanılamaz hale geldiği ve bu nedenle iş kayıplarının oluştuğu belirtildi. Tüm işletme ve esnaflar, Sur ilçesine dair oluşan güvenlik algısı nedeni ile Eylül 2015'den bugüne kent içinden ve çevre illerden müşteri kayıplarına uğradıklarını kaydetti. 

Hacimler normale dönmedi

Sur ilçesinin belirli mahallelerinde yasağın devam etmesi, daha önce yasak uygulanan caddelere de kontrollü giriş çıkışların sağlanması nedeni ile işyerlerini açmalarına rağmen iş hacimlerinin normale dönmediği ve bu durumun devam ettiği vurgulandı. 

Talepler 

İşletmeci ve esnafın yaşadığı kayıpların giderilmesi ve sorunların çözümüne ilişkin talep ile öneriler ise şöyle sıralandı: 

* Sur ilçesinin afet kapsamına alınarak bu kapsamda gerekli önlemlerin alınması. 

* Yasak süresince oluşan hasarların ve zararların karşılanması.

* İşletme ve esnafı kısa sürede finansman açısından rahatlatacak uzun vadeli faizsiz kredi ve hibenin sağlanması.

* Mevcut banka borçlarının yapılandırılması, faizsiz olarak ötelenmesi, yeni krediler konusunda kolaylıkların sağlanması.

* Çekleri yazılan işletme ve esnaflar için sicil affı sağlanması.

* SGK, vergi, oda aidatları gibi ödemelerin silinmesi 1 yıl süre ile ertelenmesi ve oluşan faizlerin silinmesi.

* Özellikle Hasanpaşa Hanı, iş hanı gibi vakıflara ait iş yerlerinde biriken kira bedellerinin silinmesi.

* Sur içinden alışveriş yapılması konusunda özendirici kampanyaların düzenlenmesi.